Dietozależna, czy nie …. Depresja z innej perspektywy

Depresja staje się powszechną chorobą dotykającą coraz większą liczbę ludzi na całym świecie. Według Światowej Organizacji Zdrowia do 2020 r. będzie ona drugim, co do częstości występowania schorzeniem na świecie. [1]

Ludzie mający depresję skarżą się na zły nastrój oraz niechęć do działania. Objawy te mają wpływ na uczucia, myśli, zachowania i samopoczucie danej osoby przyczyniając się do znaczącego pogorszenia jakości jej życia i do utrudnienia w wykonywaniu codziennych czynności.

Powszechnie uważa się, że depresja ma przyczyny biologiczne – takie jak dziedziczenie, czynniki biochemiczne, czynniki neuroendokrynologiczne i neurofizjologiczne. Jako drugą przyczynę tej choroby wymienia się czynniki psychospołeczne – takie jak stres, predyspozycje osobowościowe i poznawcze. Jednakże badania dostarczają nam również dowodów na zapalne podłoże depresji, gdzie wykazuje się analogię pomiędzy objawami depresji, a fizjologiczną reakcją organizmu jaka występuje przy stanach zapalnych i infekcjach. [2]

Leczenie depresji lekami psychotropowymi okazuje się często niewystarczające. Pacjenci skarżą się na działania uboczne stosowanej farmakologii. Istnieje coraz więcej dowodów na powiązanie wzorców żywieniowych z rozwojem depresji. Przeprowadzone badania pokazują, że jedzenie może odgrywać istotną rolę w powstawaniu tej choroby, jak również jej natężeniu i czasie trwania . [2]

Depresja a stany zapalne i dysfunkcje jelitowe

Przez ostatnie 20 lat intensywnie badano zapalne tło depresji. Badania ukazują interakcje pomiędzy depresją, napięciem nerwu błędnego, zapaleniem jelit oraz zaburzeniem równowagi mikrobiomu jelitowego. Nieswoiste Zapalenia Jelitowe [NZJ] wpływają na kondycję psychiczną chorych poprzez ich oddziaływanie na układ serotoninergiczny. Niedobór tryptofanu powoduje, że obniża się dostępność serotoniny i pojawiają się jego neurotoksyczne katabolity, co sprzyja powstawaniu depresji.[3]

Serotonina to neurotransmiter odpowiedzialny za odczucie szczęścia, jej brak wiązany jest z depresją. Okazuje się, że u zdrowych ludzi większość serotoniny produkowana jest nie w mózgu, lecz przez neurony występujące w jelitach. Problem tkwi we właściwej absorpcji niektórych składników pokarmowych. Dlatego ważne jest, aby jelita były zdrowe oraz aby dostarczać im odpowiednich składników odżywczych takich jak 5 HTP, witaminę B6, magnez i wapń , z których jest ona syntetyzowana. Uważa się, iż jelita posiadają drugi mózg, jeżeli pacjenci mają dysfunkcję jelitową, to znajdujący się tam mózg przekierowuje swoją energię i zasoby z produkcji właściwej ilości serotoniny, na koordynację mechanizmów przetrwania. Nawet jeśli dostarczymy organizmowi właściwą ilość składników odżywczych, to będą one wykorzystane do produkcji dopaminy, adrenaliny, noradrenaliny oraz kwasu gamma-aminomasłowego GABA. Neurotransmitery te są niezbędne dla neuronów do koordynacji zaatakowanego systemu immunologicznego, aby walczyć z dysbiozą jelit i przepuszczalnością przewodu pokarmowego, zmniejszając tym samym produkcję serotoniny. Prowadzi to do błędnego koła, bo braki serotoniny nie tylko wpływają na powstanie depresji, ale także przyczyniają się do powstania syndromu drażliwych jelit. [4]

Istnieje kilka czynników ryzyka rozwinięcia się objawów depresyjnych w NZJ tj.: płeć żeńska, aktywna i agresywna choroba jelit. Ostatnie 20 lat to intensywne badania nad zapalnym tłem depresji. Wykazano w nich powiązanie depresji z  przewlekłym stanem zapalnym, przy równoczesnym zachwianiu równowagi między pro- i przeciwzapalnymi cytokinami, w której poziom tych pierwszych wzrasta, a drugich spada . [3]

Jednym z czynników prowadzących do uogólnionej reakcji zapalnej jest zwiększona przepuszczalność jelita, czyli tzw. zespół jelita przesiąkliwego, kiedy to niestrawione lub nie w pełni strawione składniki pokarmowe, aktywują układ odpornościowy broniący się przed szkodliwymi patogenami [5]

Depresja a stosowane diety [1]

• Badania wykazują, iż dieta śródziemnomorska jest związana z niską częstością występowania depresji podczas, gdy przy konsumpcji fast-foodów stwierdzono zwiększenie ryzyka rozwoju i pogłębienia tej choroby.
• Dieta bogata w rafinowane skrobia, kwasy nasycone i kwasy trans oraz uboga w naturalne antyoksydanty i włókna z owoców, warzyw, w produkty pełnoziarniste oraz w kwasy tłuszczowe omega-3 może spowodować aktywację szlaków zapalnych. Stany zapalne natomiast napędzają objawy depresyjne.
• W badaniach wykazano również korelację pomiędzy spożyciem cukru, a występowaniem depresji. Okazuje się, że wysokie spożycie cukru może zakłócać produkcję neuroprzekaźników.
• Zgromadzone dowody z badań demograficznych wskazują również związek między wysokim spożyciem ryb i niską częstością występowania zaburzeń psychicznych. Ten niższy wskaźnik zapadalności jest bezpośrednim wynikiem spożycia omega-3 kwasów tłuszczowych

Depresja a niedobory witamin, składników odżywczych i mineralnych.

Odpowiednia ilość składników odżywczych jest niezbędna do produkcji neuroprzekaźników, które wpływają na nasze samopoczucie psychiczne. Spośród tych składników wymienić należy aminokwasy (tryptofan, tyrozynę, i glutaminę), sole mineralne (cynk, selen) i witaminy z grupy B (B6, B12, kwas foliowy).

• Deficyty w kwasy tłuszczowe omega-3 zostały zidentyfikowane jako czynnik odgrywający rolę w zaburzeniach nastroju. Badania kliniczno-kontrolne wykazały, że pacjenci cierpiący na depresję mają znacznie niższy poziom kwasów tłuszczowych omega-3 [1]
• Badania wykazały, że objawy depresyjne są najczęstszym neuropsychiatrycznym objawem niedoboru witaminy B9, która odgrywa istotną rolę w procesach metabolicznych mózgu. Niedobory kwasu foliowego występują również przy hiperhomocysteinemii towarzyszącej ostrym epizodom depresyjnym. [1] [2] [6] [7] [9]
• Tryptofan, to aminokwas, z którego w organizmie produkowana jest serotonina odgrywająca w zaburzeniach depresji ogromną rolę. Aby doszło do produkcji serotoniny niezbędna jest obecność witaminy B6. Jest ona również konieczna przy produkcji innych neuroprzekaźników, dopaminy i noradrenaliny. [1]
• Cynk to kolejny ważny składnik. Obserwacje kliniczne wykazały hipocynkemię u ludzi chorych na depresję, co może wskazywać na to, iż niedobór tego pierwiastka może warunkować powstanie depresji. Cynk chroni komórki mózgowe przed potencjalnym uszkodzeniem spowodowanym przez wolne rodniki. [1][8]
• Selen jest niezbędnym pierwiastkiem śladowym, który może zmieniać stężenie neurotransmiterów w mózgu. Badania wykazały, że niskie spożycie selenu wiąże się z obniżonym stanem nastroju. [1] [2] [10]

Depresja a niedobory hormonów

Braki hormonów mogą również prowadzić do depresji. Poniżej prezentuję listę hormonów i opis symptomów, jakie mogę występować, przy ich obniżonym poziomie w organizmie:

Kortyzol – jest odpowiedzialny za radzenie sobie ze stresem, jego niedobór może dawać objawy depresyjne.

DHEA Dehydroepiandrosteron– nerwowość, obniżony popęd seksualnym podirytowanie, uczucie zmartwienia, lęki.

EPO Erytropoetyna – utrata wytrzymałości fizycznej i dobrego samopoczucia

Hormon Wzrostu – niepokój, który zakłóca pracę i relacje międzyludzkie, brak pewności siebie, wycofanie społeczne, nawracające epizody depresji, zwiększona wrażliwość na stres, poczucie kruchości.

Melatonina – nocne niepokoje, myśli depresyjne, problemy ze snem, myśli samobójcze w nocy.

Estrogen – stała depresja u kobiet

Progesteron – u kobiet nerwowość, podirytowanie, niepokoje związane z trywialnymi rzeczami, niesprowokowana agresja lub lęki.

Testosteron – stała depresja, obniżony popęd seksualny. U mężczyzn nerwowość, podirytowanie, pobudliwość, lęki, obawy. U kobiet – podirytowanie, lęki, obawy o trywialne rzeczy. [11]

Podsumowując wszystko, co mogliście tu przeczytać warto, aby osoby cierpiące na depresję oprócz porady psychiatry i przyjmowania antydepresantów, zrobiły sobie szczegółowe badania na zawartość mikro i makroskładników oraz hormonów. Być może przyczyna tej choroby będzie właśnie tkwiła w niedoborach, które da się zniwelować właściwą dietą.

W kolejnym moim artykule odniosę się do diety i ogólnie pojętej zmiany stylu życia wspomagającej leczenie depresji.

---

Bibliografia:

1. TA Popa and M Ladea – Nutrition and depression at the forefront of progres – Journal of Medicine and Life. 2012 Dec 15; 5(4): 414–419.
2. T.S. Sathyanarayana Rao, M. R. Asha, B. N. Ramesh, and K. S. Jagannatha Rao – Understanding nutrition, depression and mental illnesses n; – Indian J Psychiatry. 2008 Apr-Ju 50(2): 77–82.
3. Jarosław Nowakowski, Adrian A. Chrobak, Dominika Dudek – Zaburzenia psychiczne w nieswoistych zapaleniach jelit – współistniejące zaburzenia psychiczne i mechanizmy biologiczne – Psychiatr. Pol. 2016; 50(6): 1157–1166
4. Alejandro Junger, M.D. Clean Gut, (HarperOne,2013)
5. Rudzki L, Szulc A, Frank M, Gałęcka M, Szachta P, Barwinek D. Od jelit do depresji – rola zaburzeń ciągłości bariery jelitowej i następcza aktywacja układu immunologicznego w zapalnej hipotezie depresji – „Neuropsychiatria i Neuropsychologia” 2012; 7, 2: ss. 76-84.
6. Abou-Saleh MT, Coppen A. – Folic acid and the treatment of depression. J Psychosom Res. 2006;61:285–287.
7. Young SN. Folate and depression: A neglected problem. – J Psychiatry Neurosci. 2007;32:80–82.
8. Nowak G, Szewczyk B. Zinc and depression. An update. Pharmacol Rep. 2005;57:713–718.
9. Agnieszka Permoda-Osip, Jolanta Dorszewska, Janusz Rybakowski -Stężenie homocysteiny a leczenie depresji w chorobach afektywnych – Farmakoterapia w Psychiatrii i Neurologii, 2014, 1, 15–20
10. Zarrin Banikazemi, Hamed Mirzaei, Naghmeh Mokhber, and Majid Ghayour Mobarhan – Selenium Intake is Related to Beck’s Depression Score – Iran Red Crescent Med J. 2016 Mar; 18(3)
11. Thierry Hertoghe, M.D., Jules-Jaques Nabet M.D. forward by Dr. Barry Sears, The hormone solution. (New York; Three Rivers Press 2002)